Gleðilegt Haust

Gleðilegt haust. Í dag 22 september heldur  fyrsti dagur haustsins innreið sína. Víðsvegar um heim miðast árstíðarnar við sólstöðu eða jafndægur, ekki veðurfar. Árstíðarnar eru einnig allar jafnlangar og ná yfir 3 mánuði hver hvernig sem viðrar, nema á Íslandi. Þannig að sl. vor byrjaði þann 20 mars og stóð til 21 júní sem er fyrsti dagur sumars. Haustið byrjar ekki fyrr en 22 september og veturinn byrjar síðan ekki fyrr en 21 desember.Í Almanaki Háskóla Íslands  http://www.almanak.hi.is/     segir:  árstíðir, “tímaskeið sem árinu er skipt í eftir árlegri sveiflu veðurfarsins. Aðalárstíðirnar eru venjulega taldar tvær, sumar og vetur, og samkvæmt því er árinu skipt í íslenska misseristalinu  (-> tímatal, forníslenskt). Á mótum aðalárstíðanna eru svo tvær aukaárstíðir, vor og haust. Mörk þeirra hafa verið skilgreind á fleiri en einn veg. Er oft látið svo heita að þau séu við jafndægur og sólstöður. Nær þá vorið frá vorjafndægrum að sumarsólstöðum, sumarið síðan fram að haustjafndægrum, o.s.frv. Orsök árstíðaskiptanna er möndulhalli jarðar sem veldur því að norðurskaut og suðurskaut hallast að sól á víxl á göngu jarðar um sólina”. Við Íslendingar höldum upp á Sumardaginn Fyrsta,  fyrsta fimmtudaginn  eftir 18. apríl. Á síðu Veðurstofu Íslands segir að haldið sé upp á  Sumardaginn fyrsta  annan fimmtudaginn eftir Leonisdag (Leonisdagur er 11 apríl) sem er jafnframt fyrsti fimmtudagurinn eftir þann 18 apríl (þ. e. á tímabilinu milli 19.-25. apríl). Það er því ekki skrítið þó fyrsti sumardagurinn okkar sé oft hráslagalegur og gengur jafnvel á með éljum. Annarstaðar á norðurhveli jarðar er vorið rétt farið að láta sjá sig  og við á hjara veraldar erum að státa okkur af fyrsta sumardeginum. Það kemur svolítið spánskt fyrir sjónir að við nútíma Íslendingar miðum komu sumarsins við þennan Leonisdag sem var tileinkaður Leó mikla, páfa í Róm en hann dó árið 461. 

Til gamans má nefna að lægsti hiti sem mælst hefur á landinu á sumardaginn fyrsta (frá og með 1949) var í Miðfirði 21 apríl árið 1988 og mældist aðeins -18,2° og  í Reykjavík var sjódýptin 4 sentímetrar á sumardaginn fyrsta árið 1949. Í almanakskýringum Háskóla Íslands segir síðan: Vetrardagur, fyrsti, laugardagurinn að lokinni 26. viku (í sumaraukaárum 27. viku) sumars. Fyrsta vetrardag ber upp á 21.-27. október, nema í rímspillisárum: 28. október. Um eitt skeið (a. m. k. frá 1600 og fram yfir 1800) var venja að telja veturinn hefjast á föstudegi, en reglur þær sem nú er farið eftir í íslenska almanakinu, eru engu að síður gamlar, að líkindum samdar á 12. öld. Í gamla stíl (júlíanska tímatalinu) var vetrarkoman 10.-17. október ef miðað er við föstudag 

Bæði fyrsti sumardagur og fyrsti vetrardagur voru messudagar fram til ársins 1744.  

Athugasemdir

[Guðrún Jóna Gunnarsdóttir, 23.9.2008 kl. 00:01]

Mjög fróðlegur og áhugaverður pistill, takk fyrir mig

[Haraldur Haraldsson, 28.9.2008 kl. 00:52]

Já þetta er fróðlegt og margt satt og gott en þetta virðist ver að breytast meira nú á séðustu árum,veðrulagið á ek við,en ástíðarnar munum við halda til haga /Kveðja Halli gamli